Το σχέδιο είναι φιλόδοξο, μεγαλεπήβολο, θα έλεγε κανείς οραματικό. Ωστόσο, στην τετραμερή σύνοδο της Θεσσαλονίκης, την Τετάρτη, οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας, της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ, της Ρουμανίας Βιόριτσα Ντάντσιλα και ο Πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσις, εμφανίστηκαν αποφασισμένοι να το προχωρήσουν. Αρκεί, βεβαίως να εξασφαλισθούν και τα χρήματα.
Πρόκειται για τον «βαλκανικό δακτύλιο» που θα (δια)συνδέει σιδηροδρομικώς και με αυτοκινητόδρομους ταχείας κυκλοφορίας, τις χώρες από το Αιγαίο μέχρι την Μαύρη Θάλασσα και την Αδριατική και θα μεταβάλλει το τοπίο των μεταφορών και της μετακίνησης αγαθών και ανθρώπων προς όφελος των οικονομιών και κατ΄ επέκταση των λαών της περιοχής.
Σε αυτό το πλαίσιο σχεδιασμού θα συνδεθούν σιδηροδρομικώς τα λιμάνια της Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Αλεξανδρούπολης, με εκείνα της Βουλγαρίας στο Μπουργκάζ και την Βάρνα, στα παραλία της Μαύρης Θάλασσας και του Ρούσε στον Δούναβη στα βουλγαρορουμανικά σύνορα. Ταυτόχρονα προβλέπεται η αναβάθμιση του σιδηροδρομικό άξονας Θεσσαλονίκης-Σκοπίων-Βελιγραδίου- Βουδαπέστης, ενώ συζητείται και η κατασκευή σύγχρονης σιδηροδρομικής γραμμής που θα συνδέσει την Σερβία με τη Ρουμανία.
Αλ.Τσίπρας: Παράκαμψη των στενών του Βοσπόρου με την σιδηροδρομική σύνδεση λιμανιών Βόρειας Ελλάδας και Μαύρης Θάλασσας
Αναφερόμενος στο έργο σιδηροδρομικής σύνδεσης λιμανιών Βόρειας Ελλάδας και Μαύρης- Θάλασσας, για το οποίο πέρυσι τον Σεπτέμβριο υπογράφτηκε στην Καβάλα συμφωνία ίδρυσης μνημονίου κατανόησης και συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας παρουσία των πρωθυπουργών των δυο χωρών, ο Αλέξης Τσίπρας είχε τονίσει πως «θα συμβάλλει τα μέγιστα στην αναπτυξιακή πορεία της ευρύτερης περιοχής». Επανερχόμενος στο θέμα, στις δηλώσεις του μετά την τετραμερή της Τετάρτης στην Θεσσαλονίκη, ο Έλληνας πρωθυπουργός υπογράμμισε πως με την σιδηροδρομική σύνδεση των λιμανιών της Βόρειας Ελλάδας με εκείνα της Μαύρης Θάλασσας επιτυγχάνεται η παράκαμψη των στενών του Βοσπόρου.
Για τις διεθνείς μεταφορές ο δίαυλος του Βοσπόρου ήταν και παραμένει «βραχνάς», με πολύωρες ή και πολυήμερες καθυστερήσεις, υψηλά τέλη διέλευσης, υψηλό ρίσκο λόγω κινδύνου ατυχημάτων από τη συρροή υπερμεγεθών και υπερφορτωμένων πλοίων πάσης χρήσεως.
Με το σιδηροδρομικό και το οδικό (ταυτόχρονα) by pass Αλεξανδρούπολης- Μαύρης Θάλασσας δημιουργείται, σύμφωνα με τους ειδικούς, ένας παρακαμπτήριος άξονας ιδιαίτερα επωφελής για το εμπόριο και τις μεταφορές. Πάνω, απ όλα όμως (πιο) ασφαλής, δεδομένης της περιφερειακής ρευστότητας και των πολλών δυνάμει να πυροδοτηθούν εστιών έντασης που σοβούν στην ευρύτερη περιοχή.
Δυτικά, από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης δια της επιδιωκόμενης (στο ελληνικό τμήμα έχει ξεκινήσει) βελτίωσης του υπάρχοντος σιδηροδρομικού δικτύου που συνδέει το Αιγαίο και τη Μεσόγειο με τις αγορές της Κεντρικής Ευρώπης μέσω Βελιγραδίου, Βουδαπέστης Μονάχου, και τα λιμάνια της Βόρειας Αδριατικής, αναμένεται η ταχεία μεταφορά αγαθών από την Ανατολή προς την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη.
Και ο σιδηροδρομικός «βαλκανικός δακτύλιος», θα «κλείνει» από βορρά με τον εκσυγχρονισμό της εγκάρσιας και πεπαλαιωμένης σιδηροδρομικής γραμμής που συνδέει την Σερβία με την Ρουμανία.
Εντός του «δακτυλίου», ο σιδηροδρομικός άξονας Θεσσαλονίκης-Σοφίας, με σοβαρά προβλήματα μέχρι σήμερα και αυτός, «περιμένει» την αναβάθμισή του για να εξυπηρετήσει τις δια του τρένου μεταφορές αγαθών από το νότο στα λιμάνια του Δούναβη, Βιντίν και Ρούσε για να συνεχίσουν από εκεί δια του ποτάμιου διαύλου προς τις αγορές της Μαύρης Θάλασσας και της Ευρώπης.
Σιδηροδρομικός και οδικός «βαλκανικός δακτύλιος»
«Ο σιδηροδρομικός άξονας "10", Θεσσαλονίκης-Βελιγραδίου- Μονάχου είναι ο πιο σημαντικός για την Ελλάδα, δίνει άλλη διάσταση στις μεταφορές, και ακολουθεί η γραμμή Θεσσαλονίκης-Σόφιας που τη συνδέει με τον Δούναβη. Οπωσδήποτε έχει μεγάλη σημασία ο άξονας Αλεξανδρούπολης αφού παρακάμπτει τον Βόσπορο», είπε στο ΑΠΕ ΜΠΕ ο καθηγητής στον τομέα των Συγκοινωνιών, του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, ειδικευμένος σε θέμα σιδηροδρόμων, Χρήστος Πυργίδης.
Ειδικοί περί των σιδηροδρομικών στους οποίους απευθύνθηκε το ΑΠΕ ΜΠΕ, χαρακτήρισαν το υφιστάμενο σιδηροδρομικό δίκτυο των Βαλκανίων, παρά τις κατά καιρούς αποσπασματικές βελτιώσεις, ειδικά στην Ελλάδα, περίπου ως «πρωτόγονο», σε σχέση με αυτά της δυτικής Ευρώπης- και μάλιστα έλεγαν ότι πολλές γραμμές είναι ακόμα από την οθωμανική αυτοκρατορία!
Όμως οι σύγχρονες μεταφορές απαιτούν συνδυασμό μέσων, μολονότι ο σιδηρόδρομος θεωρείται η «ραχοκοκαλιά» τους στην ξηρά. Έτσι εκτός από τον σιδηροδρομικό «βαλκανικό δακτύλιο», οι κυβερνήσεις των τεσσάρων βαλκανικών κρατών προωθούν την ταχύτατη βελτίωση των αυτοκινητοδρόμων που στους βασικούς τους άξονες θα συγκροτούν τον οδικό «βαλκανικό δακτύλιο». Σήμερα η Εγνατία Οδός στη Βόρεια Ελλάδα, αποτελεί τη βασική οδική αρτηρία την οποία χρησιμοποιούν τα φορτηγά αυτοκίνητα για την μεταφορά φορτίων από τη Νοτιοανατολική προς τη Νοτιοδυτική Ευρώπη αλλά και εκείνα που καταφθάνουν από την Ανατολή και προορίζονται, μέσω του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, για την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη.
Οι κάθετοι οδικοί άξονες με βασικότερο τον «10» προς το Βελιγράδι, διασυνδέουν σήμερα τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία, Ουκρανία, ΠΓΔΜ, Τουρκία, νοτιοδυτική Ρωσία κ.ά.) με την Εγνατία, το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, και τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Ο Σέρβος Πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσις υπογράμμισε στη Θεσσαλονίκη την ανάγκη κατασκευής διεθνούς αυτοκινητόδρομου που θα συνδέσει το Βελιγράδι (επομένως και τον άξονα 10 από Θεσσαλονίκη) με την Τιμισοάρα της Ρουμανίας, και την Αυστρία, ώστε να δημιουργηθεί ή «Εγνατία των Άλπεων», με την μεταφορά προϊόντων οδικώς από την Βιέννη στις αγορές του Καυκάσου.
Με αυτό το έργο στον βαλκανικό βορρά διαμορφώνεται και ο οδικός «δακτύλιος της βαλκανικής» εντός του οποίου θα λειτουργούν μικρότεροι αυτοκινητόδρομοι με σύγχρονες προδιαγραφές διασυνδεδεμένοι μεταξύ τους αλλά και με την Εγνατίας Οδό στην Ελλάδα, εκείνη των «Άλπεων» και φυσικά τον αυτοκινητόδρομο Αλεξανδρούπολης- βουλγαρικών παραλιών και Ρούσε, στη μεθόριο Ρουμανίας-Βουλγαρίας.
Εάν όλα αυτά προχωρήσουν και ολοκληρωθούν, όπως οραματίζονται οι ηγέτες των χωρών μελών της «τετραμερούς» και ενθαρρύνει ο διεθνής παράγοντας, τότε ο σιδηροδρομικός και αυτοκινητιστικός βαλκανικός δακτύλιος (φανταστείτε ότι) θα έχει την εξής εικόνα:
- Στο νότο η σιδηροδρομική και οδική Εγνατία Οδός με προσβάσεις στα λιμάνια της Θεσσαλονίκης, Καβάλας και Αλεξανδρούπολης.
- Ανατολικά ο σιδηροδρομικός και οδικός δίαυλος θα συνδέει τα προαναφερθέντα λιμάνια της Βόρειας Ελλάδας με αυτά της Βάρνας, Μπουργκάζ και Ρούσε.
- Δυτικά, ο σιδηροδρομικός και οδικός άξονας Θεσσαλονίκης-Βελιγραδίου-Μονάχου εξασφαλίζει την ταχεία και ασφαλή μεταφορά προϊόντων προς και από την Κεντρική Ευρώπη παρέχοντας πρόσβαση στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και τις «θερμές θάλασσες» στη Μεσόγειο.
- Ο «δακτύλιος» κλείνει βόρεια με την «Εγνατία των Άλπεων» και τον σιδηροδρομικό διάδρομο Ρουμανίας-Σερβίας που θα επιτρέψει την αξιοποίηση των λιμανιών του Δούναβη, όπου, όπως αναφέρθηκε στη σύνοδο της Θεσσαλονίκης πρόκειται να κατασκευαστεί και δεύτερη γέφυρα στο Ρούσε λόγω του συνωστισμού φορτηγών TIR που παρατηρείται μονίμως.
Επενδύουν στα έργα η ΕΕ, η Ρωσία, η Τουρκία και η Κίνα
Οι Βαλκάνιοι ηγέτες διαβλέποντας τον κομβικό για τις διεθνείς μεταφορές ρόλο του βαλκανικού διαδρόμου επισπεύδουν τη δημιουργία των υποδομών και από κοινού προωθούν τους σχεδιασμούς, αντιλαμβανόμενοι ότι από τα μεγάλα έργα θα επωφεληθούν οι οικονομίες και εν τέλει οι άνθρωποι στις χώρες τους.
Ειδικά για την διασύνδεση Μαύρης Θάλασσας και λιμανιών Βόρειας Ελλάδας, Σόφια και Αθήνα το έχουν πολύ ψηλά στην ατζέντα των μεταξύ τους σχέσεων, ενώ το έργο ελκύει και τα μεγάλα διεθνή εμπορικά και μεταφορικά συμφέροντα.
Αναφερόμενος στο έργο αυτό ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ, σε ομιλία του την επομένη της συνάντησης των «τεσσάρων» στη Θεσσαλονίκη, στο Σεράγεβο της Βοσνίας, είπε ότι «αυτό το έργο θα μπορούσε να αποτελέσει ένα εργαλείο παραγωγής χρήματος για τις χώρες της περιοχής... Ο ίδιος είχε μιλήσει στη Θεσσαλονίκη για την προοπτική ενιαίων διοδίων για όλο το σχεδιαζόμενο δίκτυο οδικών μεταφορών που όπως είπε «θα αφήσει μεγάλα κέρδη στις χώρες μας».
Πιο αναλυτικός, ο επί των μεταφορών αρμόδιος για τις μεταφορές υπουργός Ιβάιλο Μόσκοφσκι οποίος τόνισε επ΄ αυτού: «Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του διαδρόμου (σ.σ. Αλεξανδρούπολης-Μπουργκάζ) είναι ότι χαρακτηρίζεται από πραγματική διατροπικότητα που μπορεί να δει κανείς μόνο σε λίγες περιοχές σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μέσω των ελληνικών λιμανιών είμαστε συνδεδεμένοι με λιμάνια στο Αιγαίο, στη Μαύρη Θάλασσα και κατά μήκος του Δούναβη. Χρησιμοποιούμε οδικές, σιδηροδρομικές, θαλάσσιες και ποτάμιες διαδρομές για τη μεταφορά αγαθών και πιστεύουμε ότι αυτός ο διάδρομος έχει υψηλή προστιθέμενη αξία και θα προσελκύσει μεγάλο ενδιαφέρον. Για την Ελλάδα το έργο είναι καλό για πολιτικούς λόγους. Η χώρα θα έχει μια εναλλακτική διαδρομή πέραν της διέλευσης του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων και η Βουλγαρία θα αποκτήσει πρόσβαση στο Αιγαίο Πέλαγος. Αυτή η οδική σύνδεση δεν βλάπτει τα συμφέροντα κανενός, παρέχει μια εναλλακτική (διαδρομή) για τη μεταφορά ανθρώπων και αγαθών».
Και ποιος θα βάλει τα λεφτά για να γίνουν όλα αυτά τα (κοστοβόρα) έργα με δεδομένο ότι οι οικονομίες των βαλκανικών κρατών δεν αντέχουν να επωμιστούν ένα τόσο βαρύ φορτίο; Προφανώς όλοι εκείνοι που έχουν συμφέρον να διακινούν στις ευρωπαϊκές αγορές και σ΄ εκείνες του Καυκάσου ή και τις κεντρικής Ασίας τα αγαθά τους; Όλοι εκείνοι που θέλουν να αξιοποιήσουν την βαλκανική οδό για τις μεταφορές τους.
Κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Ένωση «τρέχουν» ήδη για την κατασκευή ή επιδιόρθωση αυτοκινητοδρόμων και σιδηροδρομικών δικτύων, χρήματα επενδύουν η Ρωσία και η Τουρκία ενώ στο παιγνίδι έχει μπει γερά και η Κίνα, που επενδύει σε σύγχρονες υποδομές για τη διέλευση και αποθήκευση των εκατομμυρίων κοντέινερς προς στην Ευρώπη μέσω συντομότερων διαδρομών, όπως θεωρείται αυτή της βαλκανικής μέσω ελληνικών λιμανιών. Χθες στην Βουλγαρία, άρχισε η σύνοδος «16+1», τον χωρών δηλαδή της Ανατολικής Ευρώπης και της Κίνας όπου μεταξύ των βασικών θεμάτων ήταν και η χρηματοδότηση σιδηροδρομικών και οδικών έργων. Οι Βαλκάνιοι προσδοκούσαν πολλά ως προς την χρηματοδότηση. Οι Κινέζοι, πάλι, θεωρούνται σκληροί διαπραγματευτές. Πάντως ο Κινέζος πρωθυπουργός Λι Κεσιανγκ έφτασε την Πέμπτη στη Σόφια με τρία θηριώδη Boeing 747-8, και συνοδευόμενος από εφτακόσιους συμπατριώτες του επενδυτές και περισσότερους από εκατό δημοσιογράφους- αν αυτό λέει κάτι για το ενδιαφέρον του «κίτρινου γίγαντα» γύρω από τα προαναφερθέντα και πολλά άλλα.