Σημαντικά νέα στοιχεία για το Μπλόκο της Καλαμαριάς, κατά το οποίο οι Γερμανοί κατακτητές με τους "Έλληνες" ταγματασφαλίτες, αιματοκύλισαν την περιοχή, εκτελώντας πολλούς κατοίκους, κατατέθηκαν το απόγευμα της Τετάρτης στη σημαντική εκδήλωση που οργάνωσε στην πλατεία 13ης Αυγούστου 1944 ο δήμος Καλαμαριάς.
Στις σύντομες παρεμβάσεις τους, τόσο η υφυπουργός Μακεδονίας-Θράκης, Κατερίνα Νοτοπούλου όσο και οι άλλοι ομιλητές, υπογράμμισαν με έμφαση ότι η καλύτερη τιμή στη μνήμη των αθώων θυμάτων του Μπλόκου, είναι ο αγώνας για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας, αλλά και η αντίσταση στην ανάδυση της ακροδεξιάς και του νεοναζισμού.
Μετά την επιμνημόσυνη δέηση, που τελέστηκε μπροστά στο μεγαλοπρεπές μνημείο του Μπλόκου, στο πάρκο Κερασούντος, ομιλητές ήταν ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ) Θεσσαλονίκης, Γιάννης Ιωαννίδης που τόνισε ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αυτοί που εκτέλεσαν το φριχτό ομαδικό έγκλημα της Καλαμαριάς, ήταν οι "Έλληνες" κατ΄ όνομα, ταγματασφαλίτες του Δάγκουλα. Ενώ άγνωστα περιστατικά της περιόδου του Μπλόκου, παρουσίασε ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Σπύρος Κουζινόπουλος. Τελευταίος ομιλητής ήταν εκ μέρους του Δήμου Καλαμαριάς, ο δημοτικός σύμβουλος Μιχάλης Παναγιωτίδης ο οποίος αναφέρθηκε στο νόημα της θυσίας των Καλαμαριωτών.
Στεφάνια στη μνήμη των θυμάτων του Μπλόκου, κατέθεσαν η υφυπουργός Μακεδονίας-Θράκης Κατερίνα Νοτοπούλου, εκπρόσωποι των πολιτικών κομμάτων ΣΥΡΙΖΑ, Ν.Δ. και ΚΙΝΑΛ, ο δήμαρχος Καλαμαριάς Θεοδόσης Μπακογλίδης, εκπρόσωποι του Γ΄ Σώματος Στρατού, αντιπρόσωπος του Προξενείου της Κύπρου στη Θεσσαλονίκη, οι αντιστασιακές οργανώσεις, οι δημοτικές παρατάξεις στο δημοτικό συμβούλιο Καλαμαριάς και συγγενείς των θυμάτων. Στο τέλος τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή και η μπάντα του Δήμου Καλαμαριάς παιάνισε τον Εθνικό Ύμνο.
Η ομιλία της υφυπουργού Μακεδονίας-Θράκης
Στην ομιλία της, που καταχειροκροτήθηκε από το κοινό, η υπουργός Μακεδονίας-Θράκης Κατερίνα Νοτοπούλου τόνισε χαρακτηριστικά ότι τα οράματα όλων των γενιών αντίστασης του ελληνικού λαού θα δικαιωθούν μέσα από τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και την συνέχιση του αγώνα για Δημοκρατία, Ισότητα και Ελευθερία. Και όπως ανέφερε:
Η Καλαμαριά πλήρωσε στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής το δικό της φόρο αίματος. Η προσφορά της Καλαμαριάς στον αγώνα για την απελευθέρωση είναι αξιομνημόνευτη. Είναι γνωστό πως ο λαός της πόλης είχε σπουδαίο ρόλο στην Εθνική Αντίσταση. Φέτος συμπληρώνονται 74 χρόνια από το «Μπλόκο της Καλαμαριάς», όπως έμεινε γνωστή η εκτέλεση των αθώων κατοίκων της πόλης. Η 13η Αυγούστου του 1944 είναι μια μέρα που στιγμάτισε την νεότερη ιστορία της χώρας. Τα ξημερώματα περικυκλώθηκαν οι συνοικίες Κουρί, Κατιρλί, Αρετσού και Δέρκων της Καλαμαριάς, και ξεκίνησαν οι κατ’ οίκον έρευνες και οι εκτελέσεις.
Στην αποτρόπαια αυτή πράξη σημαίνοντα ρόλο διαδραμάτισε το τάγμα του Δάγκουλα, μια από τις πιο γνωστές ομάδες δοσίλογων της εποχής. Ο ίδιος ο Δάγκουλας είχε αποκτήσει το προσωνύμιο «Δράκος της Θεσσαλονίκης» κι εκτός από το Μπλόκο της Καλαμαριάς ήταν υπεύθυνος για δεκάδες εκτελέσεις στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, στο Ασβεστοχώρι, στη Νέα Ευκαρπία, στην Κάτω Τούμπα κι αλλού. Στην σκοτεινή ιστορία λοιπόν, δεν έμεινε μόνο η απώλεια των συμπολιτών μας αλλά και η απεχθής δράσης των δοσίλογων που συχνά αποσιωπάται στον κυρίαρχο δημόσιο λόγο.
Η Καλαμαριά τιμά κάθε χρόνο τη μνήμη των πεσόντων με τη διοργάνωση αυτής της τελετής. Αποτελεί δέσμευσή μας ότι θα δίνουμε πάντα το παρών σε αντίστοιχες εκδηλώσεις μνήμης. Τέτοιες εκδηλώσεις δεν ικανοποιούν απλώς το χρέος της Πολιτείας απέναντι στην Ιστορία. Συνιστούν, επιπλέον, μέσω της ζώσας μνήμης, την σημαντικότερη υπενθύμιση για τον κίνδυνο του φασισμού και του νεοναζισμού που ξανασηκώνει κεφάλι σε διάφορες γωνιές της Ευρώπης. Στην πατρίδα μας, ένα νεοναζιστικό κόμμα βρίσκεται στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Όσο εμπεδωμένη λοιπόν κι αν είναι η Δημοκρατία, σε μια χώρα, ο αγώνας για την υπεράσπισή της είναι συνεχής. Στις μέρες μας περνά μέσα από την αντίσταση στην ανάδυση μιας κανονικοποιημένης ακροδεξιάς και ακραίων νεοναζιστικών κινημάτων. Μόλις χθες, άλλωστε, συμπληρώθηκαν πέντε χρόνια από την δολοφονία του αντιφασίστα Παύλου Φύσσα από μέλη της Χρυσής Αυγής. Του Παύλου που έγιεν εικόνα στο εικονοστάσι μας. Αυτό που συνδέει τα θύματα του φασισμού, δεν είναι άλλο από την αντίσταση και την αυταπάρνηση. Καμία θυσία του λαού μας δεν πρέπει να ξεχαστεί.
Με ιδιαίτερο σεβασμό ήρθαμε, λοιπόν, κι εμείς σήμερα να τιμήσουμε τη μνήμη όσων χάθηκαν εδώ, στο Μπλόκο της Καλαμαριάς. Πρέπει να κρατηθεί ζωντανή στην ιστορική συνείδηση της πόλης η αντίσταση και η θυσία τους. Τιμούμε σήμερα όλους αυτούς που αντιστάθηκαν τη περίοδο της Κατοχής. Όλους αυτούς που αποφάσισαν να δώσουν τα πάντα για την ελευθερία, ακόμα και την ίδια τους τη ζωή.
Σας καλώ να δώσουμε και τώρα, όλοι οι προοδευτικοί πολίτες, τον αγώνα ενάντια στις σημερινές εκφράσεις του φασισμού και του νεοναζισμού, με πυξίδα την μνήμη των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης. Τα οράματα όλων των γενιών αντίστασης του Ελληνικού λαού θα δικαιωθούν μέσα από τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και την συνέχιση του αγώνα για Δημοκρατία, Ισότητα και Ελευθερία.
Η μνήμη τους αθάνατη – Η τιμή παντοτινή", κατέληξε η Κ.Νοτοπούλου.
Η ομιλία του Σπύρου Κουζινόπουλου
Μιλώντας στην επιμνημόσυνη εκδήλωση του δήμου Καλαμαριάς για τα θύματα του Μπλόκου, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Σπύρος Κουζινόπουλος είπε:
Θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον δήμαρχο και το δημοτικό συμβούλιο Καλαμαριάς για την ευγενική τους πρόσκληση να παραβρεθώ στη σημερινή εκδήλωση μνήμης αλλά και να τους συγχαρώ που θυμίζοντας κάθε χρόνο την επέτειο του Μπλόκου της Καλαμαριάς συμβάλλουν στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης. Μιά μνήμη που έχουμε όλοι χρέος να τη διατηρούμε πάντα ζωντανή, για να μην ξεχαστούν ποτέ τα εγκλήματα που διέπραξαν οι χιτλερικοί κατακτητές με τους δοσίλογους συνεργάτες στη χώρα μας. Ώστε να μαθαίνουν και να φρονηματίζονται από την Ιστορία οι νέες γενιές, ιδιαίτερα σε εποχές, όπως αυτή, όπου ξανασηκώνουν κεφάλι οι νοσταλγοί του Ναζισμού, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας.
Το θέμα του Μπλόκου της Καλαμαριάς και γενικά της περιόδου της γερμανικής Κατοχής στη Θεσσαλονίκη, είναι κάτι που το ερευνούμε δεκαετίες τώρα, γιαυτό και θα μπορούσα να μιλώ επί ώρες σχετικά. Για οικονομία χρόνου, επιτρέψτε μου να σταθώ σε δύο περιστατικά εκείνου του καιρού.
Το ένα, είναι η περίπτωση του επί Κατοχής δημάρχου Καλαμαριάς, Δημήτριου Παυλίδη. Οι μαρτυρίες της εποχής λένε ότι για να σταματήσει το δολοφονικό όργιο των ταγματασφαλιτών του Δάγκουλα, την 13η Αυγούστου 1944 εδώ στην Καλαμαριά, οργάνωσε γλέντι με ψητά. Κι΄εκεί, ταίζοντας και ποτίζοντας τους εγκληματίες συνεργάτες των κατακτητών, σχεδόν τους μέθυσε με συνέπεια να σταματήσουν τις εκτελέσεις των Καλαμαριωτών και να περιοριστεί κατά πολύ ο αριθμός των θυμάτων.
Παρ΄ όλα αυτά, ο Παυλίδης μετά το μακελειό δεν μπορούσε να ησυχάσει, καθώς το άλικο αίμα των αθώων θυμάτων του Μπλόκου του είχε γίνει εφιάλτης, με την έννοια ότι δεν μπόρεσε να κάνει κάτι περισσότερο για να σώσει και τους αγρίως δολοφονημένους συνδημότες του. Έτσι, είκοσι ημέρες μετά και συγκεκριμένα στις 5 Σεπτεμβρίου 1944, σύμφωνα με ένα έγγραφο που τελευταία εντόπισα, υπέβαλε την παραίτησή του από το αξίωμα του δημάρχου, προβαίνοντας παράλληλα και σε μία γενναία ενέργεια για εκείνη την εποχή που όλα τάσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά: Ζήτησε με επιστολή του να πράξουν το ίδιο και να παραιτηθούν και όλοι οι υπόλοιποι δήμαρχοι. Όπως δε ανέφερε:
«Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα εγκλήματα των Γερμανών και των ταγματασφαλιτών εθνοπροδοτών, παραιτούμαι από την Δημαρχία Καλαμαριάς και περιμένω το παράδειγμά μου να το μιμηθούν, έστω και την 12η αυτή ώρα, όλοι οι δήμαρχοι των γερμανοκρατούμενων περιοχών της Ελλάδος. Είναι καιρός και σήμερα, ακόμη να αποκηρύξει κανείς την πλάνη του και να προσχωρήσει στον τίμιο αγώνα του ΕΑΜ”, τόνιζε ο Παυλίδης.
Το δεύτερο που θέλω να σας αναφέρω, είναι ένα ρεπορτάζ, λίγους μήνες μετά την απελευθέρωση, της πολύ καλής εφημερίδας Ελευθερία, που εξέδιδε στη Θεσσαλονίκη το ΕΑΜ και η οποία περιέγραφε στις 26 Μαίου 1945 την προσφορά της Καλαμαριάς στον αγώνα του ελληνικού λαού κατά των Γερμανών κατακτητών και των συνεργατών τους των Ταγμάτων Ασφαλείας. Έγραφε χαρακτηριστικά η Ελευθερία για την Καλαμαριά για την Καλαμαριά:
«Πρόκειται για ένα συνοικισμό, που διακρίθηκε για τη βαθιά πίστη του λαού του στη Δημοκρατία, το μίσος για το φασισμό και την ηρωϊκή δράση του κατά τον απελευθερωτικό αγώνα.
Σ΄ όλη τη διάρκεια της Κατοχής, η Καλαμαριά βρισκόταν στην εμπροσθοφυλακή της μεγάλης μάχης για τη λευτεριά. Κάθε τοίχος, κάθε σπιτάκι, κάθε γωνιά έχουν τόσα να ιστορίσουν, έγιναν θρύλος. Πολυάριθμες πολύτιμες πληροφορίες για την κίνηση των γερμανικών αεροδρομίων, τις κινήσεις των Γερμανών, τη θέση των πετρελαίων και της βενζίνης, δόθηκαν από τους αγωνιστές της Καλαμαριάς στο Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής.
Τα ηρωϊκά παλληκάρια των κάτω συνοικιών «Νέου Κατιρλή», «Κουρί», «Αρετσούς» και «Νέας Κρήνης», είχαν αναπτύξει μία αφάνταστη δράση. Με τις βάρκες και τα μικροκάϊκά τους, αυλάκωναν όλες τις θάλασσες, ταξίδευαν μίλια μακριά, και τροφοδοτούσαν με μύριους κινδύνους και ταλαιπωρίες τους αντάρτες του Πηλίου με στάρι και χίλια δυό άλλα πράγματα χρήσιμα για τον μεγάλο αγώνα. Και στο γυρισμό φέρνανε λάδι, ελιές, φρούτα, κάρβουνα και πολλά άλλα είδη που ήταν απαραίτητα για το λαό που πεινούσε».
Και η εφημερίδα συνέχιζε το χρονικό της:
«Το υπέρτατο καθήκον, το πλήρωσε ακριβά η Καλαμαριά. Στις 13 Αυγούστου 1944, έπειτα από μπλόκο των Δαγκουλαίων, σκοτώθηκαν μερικά από τα καλύτερα παλληκάρια του συνοικισμού. Μα κοντά σ’ αυτούς, πέσανε και άλλοι πολλοί στον τίμιο αγώνα: 53 σκοτωμένοι από Γερμανούς και ταγματαλήτες σε μάχες ή από συλλήψεις που γινόταν με προδοσίες χαφιέδων της Γκεστάπο.
Μέσα σ’ αυτούς τους νεκρούς είναι και ο καθηγητής Μάκης Αλεξιάδης, ένας από τους πιο μαχητικούς και σεμνούς αγωνιστές της Καλαμαριάς. Άλλοι 18 σκοτώθηκαν από βομβαρδισμούς και αυτοκινητιστικά δυστυχήματα από Γερμανούς οδηγούς. Πάνω από είκοσι σπίτια από τους συνοικισμούς Κατιρλί και Κουρί έκαψαν λίγο πριν φύγουν οι Γερμανοί από την Καλαμαριά, ενώ σκότωσαν και ένα παιδί.
Οι σκληροί αγώνες πήραν πιο μεγάλη έκταση τους τελευταίους μήνες της σκλαβιάς. Περισσότερα από 150 παλληκάρια του συνοικισμού, κατατάχθηκαν στο μόνιμο ΕΛΑΣ και το ΕΛΑΝ και πολέμησαν σε πολλές μάχες τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους», κατέληγε το δημοσίευμα της εφημερίδας Ελευθερία.
Ας μείνει βαθειά χαραγμένη αιώνια η μνήμη των αθώων θυμάτων του Μπλόκου της Καλαμαριάς. Δόξα και τιμή και στους υπόλοιπους Καλαμαριώτες και όλους τους Έλληνες που με μύριους κινδύνους, άπειρες θυσίες και στερήσεις πάλαιψαν για την απελευθέρωση της χώρας από το Ναζισμό. Στους νοσταλγούς της φασιστικής βίας και βαρβαρότητας, που απέδειξαν τις διαθέσεις τους με τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, έχουμε καθήκον και υποχρέωση να τους φράξουμε μια για πάντα το δρόμο. Σας ευχαριστώ.
farosthermaikou