Ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων, το τελευταίο μνημείο της Ελλάδας που εντάχθηκε στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, ετοιμάζεται να αναμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό και ταυτόχρονα να αποκαλύψει ακόμα περισσότερα ιστορικά στοιχεία για την πλούσια και μακραίωνη ιστορία του.
Οι Φίλιπποι, η φημισμένη πόλη του βασιλιά της Μακεδονίας, η πόλη που το 55 μ.Χ. ευλογήθηκε πρώτη σε όλη την Ευρώπη να ακούσει από τον Απόστολο Παύλο το ευαγγελικό μήνυμα, η πόλη που το 42 π.Χ. φιλοξένησε μία από τις σημαντικότερες μάχες που έμελλε να αλλάξει το μέλλον της κραταιάς ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αυτή η πόλη ύστερα από πολλά χρόνια ετοιμάζεται να εισέλθει σε μια νέα φάση αναμόρφωσης, ενώ για πρώτη φορά θα ενοποιηθεί το σύνολο του αρχαιολογικού χώρου.
Από τη δεκαετία του 1930, οπότε ξεκίνησαν τα έργα κατασκευής της παλαιάς εθνικής οδού Καβάλας - Δράμας, η μοναδική αυτή οδική αρτηρία που συνέδεε τις δυο πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας, διέρχονταν μέσα από τον αρχαιολογικό χώρο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, καθημερινά, δεκάδες επιβατικά αυτοκίνητα, λεωφορεία και φορτηγά να περνούν κυριολεκτικά μέσα από τον αρχαιολογικό χώρο των Φίλιππων, με τους διερχόμενους οδηγούς και επισκέπτες να έχουν τη δυνατότητα, έστω και από ψηλά, να θαυμάσουν τα ερείπια των παλαιοχριστιανικών ναών και μέρος της αρχαίας αγοράς.
Επιτυγχάνεται η πλήρης ενοποίηση του αρχαιολογικού χώρου
Σήμερα, με την κατάργηση του οδικού δικτύου επιτυγχάνεται η πλήρη ενοποίηση του αρχαιολογικού χώρου. Είναι η πρώτη φορά, μετά τις ανασκαφικές εργασίες που ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, που η φημισμένη πόλη των Φιλίππων είναι έτοιμη να δεχθεί μια σειρά παρεμβάσεων που θα βελτιώσουν σημαντικά την εικόνα της. Το πρώτο στάδιο αυτής της αναμόρφωσης έγινε ήδη στην αρχή της εβδομάδας με την έναρξη των εργασιών απομάκρυνσης του ασφαλτοτάπητα της παλιάς εθνικής οδού σε μήκος περίπου εξακοσίων μέτρων. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας - Θάσου εξέδωσε ανακοίνωση, με την οποία διευκρινίζει ότι υπάρχει τροποποίηση στην πρόσβαση των επισκεπτών στον αρχαιολογικών χώρο.
Πρέπει να τονιστεί ότι η μεταφορά του οδικού δικτύου και κατ’ επέκταση η ενοποίηση του αρχαιολογικού χώρου ήταν μια από τις βασικές προϋποθέσεις που έθεταν τα τεχνικά κλιμάκια της UNESKO και μια από τις συμβατικές υποχρεώσεις από ελληνικής πλευράς, για να μπορέσει ο αρχαιολογικό χώρος να ενταχθεί στο Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Μάλιστα, τα τεχνικά στελέχη της UNESCO δεν είχαν αρκεστεί στο γεγονός ότι πλέον η οδική αρτηρία δεν θα χρησιμοποιείτο, αλλά ζητούσαν ρητές διαβεβαιώσεις από την τότε πολιτική ηγεσία ότι ποτέ στο μέλλον δεν πρόκειται να λειτουργήσει ξανά.
Η ενοποίηση του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων εντάχθηκε σ’ ένα συνολικό πρόγραμμα (Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση (ΟΧΕ) Πολιτιστικής Διαδρομής Εγνατίας Οδού) που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, συνολικού ύψους περίπου 2.600.000 ευρώ, και υλοποιείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας - Θάσου, η οποία έχει τη συνολική ευθύνη διαχείρισης του αρχαιολογικού χώρου που περιλαμβάνει το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων, τη Ρωμαϊκή Αγορά (Forum), το Οκτάγωνο και τις παλαιοχριστιανικές εκκλησίες Α’ και Β’.
Οι εργασίες και τα ευρήματα που αναμένονται
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό των έργων που έχουν ήδη δρομολογηθεί εκτός από την αφαίρεση του ασφαλτοτάπητα και την ενοποίηση του χώρου, προβλέπεται να ανασκαφεί επίσης το αρχαίο οδικό δίκτυο ανάμεσα στα μνημεία ώστε να βελτιωθεί η προσβασιμότητα. Επιπλέον, θα απομακρυνθούν χώματα και μπάζα από παλαιότερες ανασκαφές, θα τοποθετηθεί νέα περίφραξη, θα δημιουργηθεί νέα είσοδος στα δυτικά του χώρου, θα αποκατασταθεί και θα αναδειχθεί το ανατολικό τμήμα της οχύρωσης, ενώ τέλος θα γίνει αρχαιολογική τεκμηρίωση των ευρημάτων και παραγωγή του απαραίτητου πληροφοριακού υλικού για τους επισκέπτες.
Οι ανασκαφικές μέθοδοι που θα ακολουθηθούν στο πλαίσιο των παραπάνω εργασιών αναμένεται να δώσουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την τοπογραφία της αρχαίας πόλης και ειδικότερα για το πώς συνάδονταν το επάνω με το κάτω μέρος. Οι αρχαιολόγοι εκείνο που αναμένεται να βρουν είναι κυρίως στοές και κλίμακες που θα μαρτυρούν τους τρόπους επικοινωνίας - σύνδεσης των δυο μερών της πόλης και πιθανότατα αντικείμενα καθημερινής χρήσης των κατοίκων της πόλης.
Σύμφωνα με τις επιστημονικές έρευνες κι ιστορικές τεκμηριώσεις στο επάνω μέρος της αρχαίας πόλης των Φιλίππων βρίσκονταν οι ναοί, οι χώροι πολιτισμού (το αρχαία θέατρο) και τα λοιπά λατρευτικά κτίσματα και στο κάτω μέρος το διοικητικό κέντρο με την αγορά (Forum).
Η αυθεντικότητα του αρχαιολογικού τοπίου
Δυόμισι χρόνια μετά (Ιούνιος 2016) την πανηγυρική ανακήρυξη των Φιλίππων σε Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς στη διάρκεια της 40ης Συνόδου Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO που πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, την παραμονή του πραξικοπήματος στην Τουρκία, η ξακουστή αρχαία πόλη της Ανατολικής Μακεδονίας εισέρχεται σε μια νέα περίοδο.
Τα δυόμισι αυτά χρόνια φαίνεται ότι ήταν αρκετά αλλά και απαραίτητα για τη σωστή προετοιμασία και την ωριμότητα των τεχνικών εργασιών, την απομάκρυνση όλων των δικτύων κοινής ωφέλειας ώστε να ξεκινήσει η αξιοποίηση των χρημάτων που αρχικά εξασφάλισε ο αείμνηστος περιφερειάρχης Α.Μ.Θ. Γιώργος Παυλίδης και στη συνέχεια διατέθηκαν με την παρέμβαση του σημερινού περιφερειάρχη Χρήστου Μέτιου.
Οι Φίλιπποι, με την αυθεντικότητα του αρχαιολογικού τοπίου που το διακρίνει, στοιχείο που βάρυνε σημαντικά στην ένταξή του στην UNESCO, συνεχίζει αιώνες μετά την ακμή του να αποτελεί έναν προικισμένο τόπο, όπου ο χριστιανισμός συναντάει τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Εξακολουθούν να συγκεντρώνουν τη μοναδική ομορφιά της φύσης με τη ζωντανή ανάμνηση μεγάλων γεγονότων που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία. Αξίζει κάποιος να τους επισκεφθεί και να τους ανακαλύψει.
ΑΠΕ